Vücutta yeterince sağlıklı kırmızı kan hücresi bulunmadığında anemi yani kansızlık görülür. Kan kaybı, vücutta yeterli kırmızı kan hücresi üretilememesi veya üretilen hücrelerin azalması anemiye neden olur. Aneminin pek çok nedeni ve türü vardır. En yaygın görülen tip ise demir eksikliği anemisidir. Kırmızı kan hücreleri, hemoglobin adı verilen proteinler içerir. Hemoglobinler ise demirle doludur. Hemoglobin kanda bulunan oksijenin dokulara taşınmasını sağlar. Vücutta yeterli demir olmadığında ise kırmızı kan hücresi oluşturmak için hemoglobin üretilemez ve anemi ile karşılaşılır. Folat ve B-12 vitamini eksikliği de vücudun kırmızı kan hücresi yapma yeteneğini etkileyebilir. Vücutta B-12 düzgün bir şekilde işlenemiyorsa veya eksikliği varsa pernisiyöz anemi görülür. Folat eksikliği varsa folik asit eksikliği anemisi görülür. Anemi toplumda özellikle genç kadınlarda oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Gelin hep birlikte kansızlığa iyi gelen besinler ve diyette dikkat edilmesi gerekenler nelerdir inceleyelim.

      Anemik kişiler hemoglobin ve kırmızı kan hücresi üretimi için gerekli olan demir ve diğer vitaminler açısından zengin besinlere günlük hayatlarında yer vermelidir. Kansızlık varsa demir, B vitaminleri ve C vitamini açısından zengin bir diyet oldukça önemlidir. Ayrıca vücudun demiri daha iyi emmesine yardımcı olan besinler de tüketilmelidir. Besinlerde demir hem demir ve hem olmayan demir olarak farklı 2 formda bulunur. Hem demir, hayvansal kaynaklı ürünlerde bulunur. Kırmızı et, kümes hayvanları, organ etleri ve deniz ürünleri vb. gibi. Hem olmayan demir ise, sebzeler, meyveler, kuru baklagiller ve tahıllarda bulunur. Vücutta bu 2 form da emilebilir ancak hem demirin biyoyararlanımı daha yüksektir.

Ne Kadar Demir Alalım ?

      Demir için tavsiye edilen günlük alım miktarı yaş ve cinsiyet gibi faktörlere bağlı değişiklik gösterir ancak ortalama 10-16 mg‘dır. Anemi durumunda ise tedavi planı genellikle 100-200 mg demir takviyesi içerir.

Bu Belirtiler Varsa Dikkat

     Kansızlık belirtileri anemi tipi, ciddiyeti, kanama ve adet problemleri gibi altta yatan nedene göre değişir. Vücut kansızlığa bağlı erken belirtileri telafi edebilme yeteneğine sahiptir. Kansızlık hafif ve kısa süreli ise semptomlar fark edilmeden atlatılabilir. Ancak uzun süreli ise kolay yorulma, enerji kaybı, alışılmadık derecede hızlı ya da düzensiz kalp atışı, nefes darlığı, göğüs ağrısı, baş ağrısı, baş dönmesi, ciltte solukluk, bacaklarda kramplar, uykusuzluk gibi belirtiler görülebilir. Eğer bu belirtilerden birkaçı yaşanıyorsa tahlil yaptırıp kan değerleri kontrol ettirilmelidir. Ayrıca demir eksikliği anemisinde kağıt, buz veya toprak yeme gibi davranışlar, pernisiyöz anemide ellerde veya ayaklarda karıncalanma, folik asit eksikliği anemisinde ise sinirlilik, ishal ve pürüzsüz bir dil yapısı gibi belirtiler olabilir.

Demirden Zengin Besinler Nelerdir ?

1)Koyu Yeşil Yapraklı Sebzeler : Ispanak, kereviz, hardal, brokoli, pazı gibi koyu yeşil renkli sebzeler diğer sebzelere göre demir içeriği yüksek besinlerdir. Bu sebzeler hem demir hem de folik asit açısından zengindir. Bu nedenle anemik bireyler bu sebzelere beslenmelerinde yer vermelidir. Ancak bu sebzeler aynı zamanda oksalat içerir. Oksalatlar demire bağlanarak hem olmayan demirin emilimini engelleyebilir. C vitamini midenin demiri emmesine yardımcı olur. Bu yeşil yapraklı sebzeleri portakal, kırmızı biber ve çilek gibi C vitamini içeren besinlerle birlikte tüketmek demir emilimini artırır.

2)Et ve Kümes Hayvanları : Tüm et ve kümes hayvanları hem demir içerir. Kırmızı et demir için en iyi kaynaktır. Tavuk, hindi gibi beyaz et çeşitlerinin demir içeriği kırmızı ete göre daha düşüktür. Karaciğer demir ve folat açısından zengindir. Demir açısından zengin diğer bazı organ etleri de kalp ve böbrektir.

3)Deniz Ürünleri : Bazı deniz ürünleri hem demir içerir. İstiridye, tarak, yengeç ve karides gibi kabuklu deniz ürünleri ve balıklar demir kaynağıdır.

4)Kurubaklagiller : Vejetaryenler için iyi bir demir kaynağıdır. Ayrıca ucuz ve kolay ulaşılabilir besinlerdir.

5)Yağlı Tohumlar : Hem lezzetli hem de demir içeriği yüksek besinlerdir. Kansızlık problemi yaşayan bireyler ara öğünlerde fındık, fıstık, kabak çekirdeği, kaju fıstığı, antep fıstığı, çam fıstığı gibi kuruyemişlere yer vermelidir.

6)Pekmez : 1 yemek kaşığı pekmez yaklaşık 1 mg demir içerir. Lezzeti ile de tüketimi kolay bir besindir. Kansızlık problemi olanlar pekmezden destek alabilir. Ancak kilo problemi yaşayanlar porsiyon kontrolüne mutlaka dikkat etmelidir.

7)Kara Kuru Çekirdekli Üzüm : Üzüm, kuru meyveler arasında demir içeriği en yüksek olanlar arasındadır. Ayrıca tüketimi oldukça kolaydır. 100 gramı, günlük demir ihtiyacının %23’ünü karşılar. Bu özelliğiyle demir eksikliği anemisinde kullanılabilecek bir besin çeşididir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

-Kalsiyum demire bağlanabilir ve emilimini azaltır. Kalsiyum içeriği yüksek besinler, demir açısından zengin besinlerle aynı anda yenilmemelidir. Kalsiyum içeriği yüksek besinlere süt, yoğurt, peynir, kefir gibi süt ürünleri örnek verilebilir.

-Hiçbir besin tek başına anemiyi iyileştiremez. Ancak koyu, yapraklı yeşillikler, kuruyemişler, deniz ürünleri ve et C vitamini açısından zengin meyve ve sebzelerden zengin besinlerle birlikte tüketildiğinde demirin biyoyararlanımı artar. Örneğin ızgara bonfilenin yanında bol limonlu bir mevsim salata tüketilmesi demir emiliminin artmasını sağlar.

-Demirden zengin besinlerle kahve ve çay gibi oksalat içeriği yüksek demir emilimini azaltan içecekler aynı anda tüketilmemelidir.