Her yıl bu aylarda kırsal bölgelerde geniş yapraklı uzun ağaçların çiçeklendiğini ve ardından küçük, beyaz, mor renkli meyvelerle süslendiğini görüyoruz. Minik bir üzüm salkımını andıran görüntüsü ve zengin aromasıyla dut meyvesi diğer meyvelerden hemen ayrılır. Karadutun elleri boyama etkisi olsa da bu meyvenin sağlığa yararlı pek çok faydası bulunur. Dut ağacının meyvesinin yanı sıra yaprakları da ipek böceklerinin tükettiği tek besindir.

      Genellikle dut; meyve suyu, çay, şarap, reçel veya konserve şeklinde tüketilir. Ayrıca taze ve kuru hali de atıştırmalık olarak tüketilir. Tatlı aroması, etkileyici besin değeri ve çeşitli sağlık yararları nedeniyle dut oldukça sevilen bir meyvedir. Gelin birlikte dutun sağlığa faydalarını inceleyelim.

      Taze dutların %88'i sudan oluşur. Bir fincan (140 gram) dut sadece 60 kaloriye sahiptir ve 15 g karbonhidrat içerir. Glikoz, fruktoz, bir miktar nişasta ve lif içerir. Yüksek oranda suda çözünmez lif ve bir miktar suda çözünür lif içerir. Lifler, sağlıklı bir sindirim sistemine sahip olmaya, kolesterol seviyelerini düşürmeye ve birçok hastalık riskini azaltmaya yardımcı olur.

      Dutlar birçok vitamin ve mineral, özellikle C vitamini ve demir açısından zengindir. C vitamini cilt sağlığı, güçlü bir bağışıklık ve çeşitli vücut fonksiyonları için önemli olan esansiyel bir vitamindir. Demir ise kansızlığın önlenmesi, oksijenin vücutta taşınması gibi çeşitli işlevleri olan önemli bir mineraldir ve dut meyvesi yüksek oranda demir içerir. Dut, filokinon olarak da bilinen, kan pıhtılaşması ve kemik sağlığı için önemli olan K vitamininden de oldukça zengin bir meyvedir. Ayrıca dut meyvesi potasyum ve E vitamininden de zengindir.

      Dutların renkleri, içeriğindeki antioksidanlara göre farklılık gösterir. Antosiyaninler özellikle LDL (kötü) kolesterolün oksidasyonunu önleyen ve kalp hastalığına karşı faydalı etkiler sağlayan dutta bol miktarda bulunan antioksidan çeşididir. Siyanidin ise duttaki ana antosiyanin çeşididir ve siyah, kırmızı veya mor renklerden sorumludur. Ek olarak dut, klorojenik asit, rutin ve mirisetin gibi çeşitli bitki bileşikleri içerir. Duttaki bitki bileşiklerinin miktarı ise çeşidine göre değişir. Koyu renkli ve olgun dutlar, bitki bileşikleri açısından daha zengindir, renksiz ve olgunlaşmamış dutlara göre daha yüksek antioksidan kapasiteye sahiptir.

Düşük Kolesterol

      Kolesterol, vücudun her hücresinde bulunan önemli bir yağ molekülüdür. Bununla birlikte, yüksek kan kolesterol seviyeleri, artan kalp hastalığı riski ile bağlantılıdır. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalara göre, dut ve dut özleri kolesterol seviyelerini düşürmeye, LDL (kötü) ve HDL (iyi) kolesterol arasındaki oranı iyileştirmeye yardımcı olur. Ek olarak, bazı çalışmalar dutun karaciğerde yağ oluşumunu azalttığını ve potansiyel olarak yağlı karaciğer hastalığını önlemeye yardımcı olduğunu gösteriyor.

Kanser Riskini Azaltır

      Vücutta artan stres, artan kanser riski ile ilişkilidir. Stres, hücrelerde ve dokularda oksidatif hasarı arttırır. Yüzyıllardır Çin tıbbında dut kansere karşı bir çare olarak kullanılır. Bazı araştırmacılar da artık bu ünlü kanser önleyici etkilerin bilimsel bir temele sahip olabileceğini düşünüyor. Çünkü hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda, dut suyundaki antioksidanların oksidatif stresi azaltarak kanser riskini düşürdüğü tespit edilmiştir. Ancak diğer meyvelere göre kanser riskini daha fazla azalttığına dair bir kanıt yoktur.

Ağız Yaralarına Birebir

      Karadut şurubu veya özü genellikle bademcik iltihaplarının giderilmesinde, diş eti yaralarının iyileştirilmesinde, oral aftlarda ve boğaz hastalıklarında, bebeklerde oluşan pamukçukların tedavisinde kullanılır. 2012 yılında yapılan bir çalışmada karadut şurubu oral mukozit tedavisinde kullanılan sodyum bikarbonat solüsyonu ve benzidamin hidroklorür solüsyonu ile kıyaslanmış, karadut şurubu kullanan hastaların ağız mukoza bütünlüğünün daha iyi korunduğu, ağız içi ağrı ve ağız kuruluğunu daha az yaşadıkları saptanmıştır. Bu nedenle bu şikayetler varsa karadut şurubundan faydalanılabilir.

Kabızlığa Karşı Etkili

      Günlük 1 porsiyon dut tüketmek lif ihtiyacının %10’unu karşılar. Pek çok taze meyve ve sebze gibi, içerdiği sindirime yardımcı lifler sayesinde dut, besinlerin bağırsaktan geçişini hızlandırarak bağırsak hareketlerini düzenler. Böylece kabızlık ve gaz şikayetlerinin önlenmesine yardımcı olur. Ancak fazla tüketimi ishal durumunu tetikleyebilir. Ayrıca porsiyon kontrolü sağlanarak tüketilmesi kilo kontrolünde de oldukça önemlidir. Bu nedenle tüketimde aşırıya kaçılmamalıdır.

DİKKAT

      Huş ağacı polenine alerjisi olan bireylerin, çapraz etkileşimin bir sonucu olarak dut çeşitlerine ve ağacına da alerjisi olabilir. Ancak bu nadir görülen bir durumdur. Bu nedenle bu bireyler dut tüketimine dikkat etmelidir.